« Η κ. Μάγδα Κωστοπούλου - Μπέριου είχε την έξοχη ιδέα να κάνει παραμύθι τα αθλητικά κατορθώματα της καλύτερης Ελληνίδας μαραθωνοδρόμου. Της δικής μας Μαρίας Πολύζου.
Μιας σπουδαίας αθλήτριας που ολοκληρώνοντας την αθλητική της καριέρα δεν κάθισε αναπαυτικά στις αγωνιστικές της δάφνες. Συνεχίζει να πρωτοπορεί, να δημιουργεί, να προσφέρει στην κοινωνία μέσα από τον αθλητισμό και την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΥ με γενικό σύνθημα «Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο».
Μιας ξεχωριστής προσωπικότητας που ξεπήδησε μέσα από τα σπλάχνα του λαού μας και όταν ξεχώρισε δεν κλείστηκε σε ένα προφυλαγμένο κουτάκι για να απολαύσει τα οφέλη. Αφουγκράζεται την κοινωνία και επιδεικνύοντας αντανακλαστικά κι ευαισθησίες αναπτύσσει δράση κοινωνικής αλληλεγγύης.
Αδιαμφισβήτητα το εγχείρημα της συγγραφέως ήταν πολύ δύσκολο. Πώς να γράψεις ένα παραμύθι με ηρωίδα ένα υπαρκτό πρόσωπο, που είναι σύγχρονο και σε συνδέουν με αυτό δεσμοί φιλίας.
Ελλοχεύει ο κίνδυνος να κατρακυλήσεις σε ένα συναισθηματικό, γλυκερό κιτς κι εντέλει στην ευτέλεια.
Και όμως η συγγραφέας αν και γράφει για πρώτη φορά μεγάλο αφήγημα, έχοντας προφανώς συγκεντρώσει πολύτιμη γνώση και πείρα από τα διαβάσματα της που ξεκίνησαν στην παιδική της ηλικία, διαβάζοντας επίσης παραμύθια στα παιδιά της και γράφοντας μικρές ιστορίες και παραμυθοτράγουδα όπως μας λέει η ίδια, καταφέρνει να αποστασιοποιηθεί συναισθηματικά αποφεύγοντας μαεστρικά όλες τις παγίδες και να λύσει όλα τα τεχνικά προβλήματα της φόρμας, για να είναι το αποτέλεσμα εξίσου έξοχο με την ιδέα της και να κρατάμε εμείς τώρα στα χέρια μας ένα λόγιο, ένα λογοτεχνικό, κλιμακωτό, σύγχρονο - αστικό παραμύθι.
Βάζει εύστοχα στα όνειρα της ηρωίδας μία αλληγορία «πως έτρεχε πάνω σε μία πελώρια γέφυρα που ένωνε τη γη με το μακρινό φεγγάρι» και όταν έφτανε στον προορισμό της «μεταμορφωνόταν σ’ ένα λαμπερό αστέρι» προσδίδοντας ανθρώπινη διάσταση στα αστέρια και το φεγγάρι για να συμφιλιώσει το φυσικό με το υπερφυσικό, ανάγκη του παραμυθιού ως λογοτεχνικό είδος που εξυπηρετείται θαυμάσια και από άλλες αλληγορίες και συμβολισμούς με κυρίαρχο αυτό του «Γίγαντα» ήρωα.
Η συγγραφέας τολμά να μην χρησιμοποιήσει τα κλασσικά υλικά για το παραμύθι της κι επιστρατεύοντας ευρηματικότητα πρωτοπορεί ακολουθώντας ή ανοίγοντας νέους δρόμους και δημιουργώντας νέα μοτίβα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν υπάρχει αντί – ήρωας, ένας κακός δηλ. αντίπαλος της ηρωίδας, που πρέπει να τον κατατροπώσει για να πορευτεί. Επίσης δεν υπάρχει η καλή μάγισσα ή κάποιο άλλο, εν πάσει περιπτώσει, καλό ον, που βοηθάει την ηρωίδα να ξεπεράσει τις δυσκολίες και να πετύχει το στόχο της.
Αυτά η συγγραφέας τα αναζητά και τα βρίσκει στη βιολογική και την ψυχική οντότητα του ανθρώπου. Έτσι λοιπόν η ηρωίδα καλείται να νικήσει το σωματικό πόνο, την ψυχική κόπωση και τα αρνητικά συναισθήματα που προκαλεί η υπερπροσπάθεια και όχι κάποια άλλη φυσική, υπερφυσική ή μεταφυσική οντότητα όπως συνήθως συναντάμε στα κλασσικά παραμύθια. Επίσης σύμμαχοι της ηρωίδας είναι η ηθική της συνείδηση και τα ψυχικά της χαρίσματα η θέληση, η πίστη, η αντοχή, η επιμονή, η υπομονή, η καρτερικότητα κ.ο.κ. και όχι μία καλή μάγισσα ή ένα άλλο ον.
Αυτό ακριβώς δίνει και την ψυχοπαιδαγωγική διάσταση στο παραμύθι προσθέροντας στην ψυχαγωγική του αξία και εξαιρετική διδακτική αξία.
Η συγγραφέας τηρώντας ευλαβικά τους κανόνες του παραμυθιού, της αοριστίας του χρόνου και του χώρου της δράσης και κωδικοποιώντας το όνομα της υπαρκτής ηρωίδας της, μετατρέπει την προσωπική ιστορία σε ωδή προς τον άνθρωπο και από αυτή την άποψη το παραμύθι γίνεται πολιτισμικό σημαινόμενο και σημαίνον φυσικά με τη βοήθεια της πολύ επιτυχημένης εικονογράφησης, για την οποία θα πω δύο λόγια στη συνέχεια.
Πριν όμως θέλω να σταθώ σε ένα σημείο που θεωρώ ως κεντρικό μήνυμα του παραμυθιού.
Αν την προσπάθεια του Γίγαντα Μ.Π., την κάνουν χιλιάδες άλλοι άνθρωποι, ελάχιστοι ίσως θα πλησιάσουν τα επιτεύγματα του και ίσως κανείς να μην τον ξεπεράσει. Όλοι όμως θα ξεπεράσουν τον εαυτό τους, τα όρια τους και όλες αυτές οι νίκες μαζί έχουν τη μεγαλύτερη κοινωνική αξία, γιατί η συνισταμένη τους σηματοδοτεί την αέναη κίνηση της ανθρωπότητας προς τα πάνω και μπρος, σηματοδοτεί την πρόοδο.
Όλοι λοιπόν μπορούμε να είμαστε νικητές στον αθλητισμό και στη ζωή γενικότερα, ξεπερνώντας τα ορατά όρια μας.
Δυνατό παραμύθι όμως χωρίς εικονογράφηση δεν γίνεται κατά τη γνώμη μου, γιατί η εικόνα με την εκφραστική της δύναμη επεκτείνει τα νοήματα και τις ιδέες μέχρι εκεί που δεν μπορεί να φτάσει ο λόγος και αυτό ακριβώς πετυχαίνει θαυμάσια η έμπειρη και βραβευμένη εικονογράφος κ. Ράνια Βαρβάκη.
Η εικονογράφηση της κ. Βαρβάκη εξυπηρετεί το λόγο, αλλά δεν υποτάσσεται σε αυτόν, γιατί τον παίρνει και τον ταξιδεύει εκεί που δεν μπορεί να φτάσει μόνος του.
Το εξώφυλλο του βιβλίου μας προϊδεάζει ενδεικτικά. Ενώ κοσμείται με τη φύση, δεσπόζει ένα τεράστιο ζευγάρι αθλητικά παπούτσια, που είναι προφανώς τα παπούτσια του Γίγαντα. Την παράταιρη αυτή σύνθεση την κάνει ταιριαστή αριστοτεχνικά το χέρι της εικονογράφου. Τα χρώματα απαλά και φιλικά κάνουν αρμονικό κοντράστ για να
αναδειχθούν τα αθλητικά παπούτσια, που μιλάνε με τις λεπτομέρειες τους. Τα κορδόνια, οι πτυχές και οι φθορές που αποτυπώνει η εικονογράφος παίζοντας με τα χρώματα και τις σκιές υποδηλώνουν πολυχρησιμοποιημένα και ταλαιπωρημένα παπούτσια και συμβολίζουν την προσπάθεια. Μέχρι και οι πέτρες κάτω από τα παπούτσια είναι μία λεπτομέρεια που συμβολίζει τη δυσκολία. Το μεγαλύτερο όμως και κυριότερο συμβολισμό τον πετυχαίνει η εικονογράφος αφαιρετικά με την απουσία του Γίγαντα. Τα παπούτσια του είναι μόνα και ελεύθερα συνιστώντας πρόκληση στον καθένα μας να τα φορέσει για να τρέξει μέχρι το δικό του μακρινό φεγγάρι.
Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο και στους συντελεστές του υγεία και δύναμη για να δημιουργούν.»
Τάκης Πετρόπουλος
Σύμβουλος του Δημάρχου Πατρέων, υπεύθυνος για τον Αθλητισμό
Μιας σπουδαίας αθλήτριας που ολοκληρώνοντας την αθλητική της καριέρα δεν κάθισε αναπαυτικά στις αγωνιστικές της δάφνες. Συνεχίζει να πρωτοπορεί, να δημιουργεί, να προσφέρει στην κοινωνία μέσα από τον αθλητισμό και την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΥ με γενικό σύνθημα «Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο».
Μιας ξεχωριστής προσωπικότητας που ξεπήδησε μέσα από τα σπλάχνα του λαού μας και όταν ξεχώρισε δεν κλείστηκε σε ένα προφυλαγμένο κουτάκι για να απολαύσει τα οφέλη. Αφουγκράζεται την κοινωνία και επιδεικνύοντας αντανακλαστικά κι ευαισθησίες αναπτύσσει δράση κοινωνικής αλληλεγγύης.
Αδιαμφισβήτητα το εγχείρημα της συγγραφέως ήταν πολύ δύσκολο. Πώς να γράψεις ένα παραμύθι με ηρωίδα ένα υπαρκτό πρόσωπο, που είναι σύγχρονο και σε συνδέουν με αυτό δεσμοί φιλίας.
Ελλοχεύει ο κίνδυνος να κατρακυλήσεις σε ένα συναισθηματικό, γλυκερό κιτς κι εντέλει στην ευτέλεια.
Και όμως η συγγραφέας αν και γράφει για πρώτη φορά μεγάλο αφήγημα, έχοντας προφανώς συγκεντρώσει πολύτιμη γνώση και πείρα από τα διαβάσματα της που ξεκίνησαν στην παιδική της ηλικία, διαβάζοντας επίσης παραμύθια στα παιδιά της και γράφοντας μικρές ιστορίες και παραμυθοτράγουδα όπως μας λέει η ίδια, καταφέρνει να αποστασιοποιηθεί συναισθηματικά αποφεύγοντας μαεστρικά όλες τις παγίδες και να λύσει όλα τα τεχνικά προβλήματα της φόρμας, για να είναι το αποτέλεσμα εξίσου έξοχο με την ιδέα της και να κρατάμε εμείς τώρα στα χέρια μας ένα λόγιο, ένα λογοτεχνικό, κλιμακωτό, σύγχρονο - αστικό παραμύθι.
Βάζει εύστοχα στα όνειρα της ηρωίδας μία αλληγορία «πως έτρεχε πάνω σε μία πελώρια γέφυρα που ένωνε τη γη με το μακρινό φεγγάρι» και όταν έφτανε στον προορισμό της «μεταμορφωνόταν σ’ ένα λαμπερό αστέρι» προσδίδοντας ανθρώπινη διάσταση στα αστέρια και το φεγγάρι για να συμφιλιώσει το φυσικό με το υπερφυσικό, ανάγκη του παραμυθιού ως λογοτεχνικό είδος που εξυπηρετείται θαυμάσια και από άλλες αλληγορίες και συμβολισμούς με κυρίαρχο αυτό του «Γίγαντα» ήρωα.
Η συγγραφέας τολμά να μην χρησιμοποιήσει τα κλασσικά υλικά για το παραμύθι της κι επιστρατεύοντας ευρηματικότητα πρωτοπορεί ακολουθώντας ή ανοίγοντας νέους δρόμους και δημιουργώντας νέα μοτίβα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν υπάρχει αντί – ήρωας, ένας κακός δηλ. αντίπαλος της ηρωίδας, που πρέπει να τον κατατροπώσει για να πορευτεί. Επίσης δεν υπάρχει η καλή μάγισσα ή κάποιο άλλο, εν πάσει περιπτώσει, καλό ον, που βοηθάει την ηρωίδα να ξεπεράσει τις δυσκολίες και να πετύχει το στόχο της.
Αυτά η συγγραφέας τα αναζητά και τα βρίσκει στη βιολογική και την ψυχική οντότητα του ανθρώπου. Έτσι λοιπόν η ηρωίδα καλείται να νικήσει το σωματικό πόνο, την ψυχική κόπωση και τα αρνητικά συναισθήματα που προκαλεί η υπερπροσπάθεια και όχι κάποια άλλη φυσική, υπερφυσική ή μεταφυσική οντότητα όπως συνήθως συναντάμε στα κλασσικά παραμύθια. Επίσης σύμμαχοι της ηρωίδας είναι η ηθική της συνείδηση και τα ψυχικά της χαρίσματα η θέληση, η πίστη, η αντοχή, η επιμονή, η υπομονή, η καρτερικότητα κ.ο.κ. και όχι μία καλή μάγισσα ή ένα άλλο ον.
Αυτό ακριβώς δίνει και την ψυχοπαιδαγωγική διάσταση στο παραμύθι προσθέροντας στην ψυχαγωγική του αξία και εξαιρετική διδακτική αξία.
Η συγγραφέας τηρώντας ευλαβικά τους κανόνες του παραμυθιού, της αοριστίας του χρόνου και του χώρου της δράσης και κωδικοποιώντας το όνομα της υπαρκτής ηρωίδας της, μετατρέπει την προσωπική ιστορία σε ωδή προς τον άνθρωπο και από αυτή την άποψη το παραμύθι γίνεται πολιτισμικό σημαινόμενο και σημαίνον φυσικά με τη βοήθεια της πολύ επιτυχημένης εικονογράφησης, για την οποία θα πω δύο λόγια στη συνέχεια.
Πριν όμως θέλω να σταθώ σε ένα σημείο που θεωρώ ως κεντρικό μήνυμα του παραμυθιού.
Αν την προσπάθεια του Γίγαντα Μ.Π., την κάνουν χιλιάδες άλλοι άνθρωποι, ελάχιστοι ίσως θα πλησιάσουν τα επιτεύγματα του και ίσως κανείς να μην τον ξεπεράσει. Όλοι όμως θα ξεπεράσουν τον εαυτό τους, τα όρια τους και όλες αυτές οι νίκες μαζί έχουν τη μεγαλύτερη κοινωνική αξία, γιατί η συνισταμένη τους σηματοδοτεί την αέναη κίνηση της ανθρωπότητας προς τα πάνω και μπρος, σηματοδοτεί την πρόοδο.
Όλοι λοιπόν μπορούμε να είμαστε νικητές στον αθλητισμό και στη ζωή γενικότερα, ξεπερνώντας τα ορατά όρια μας.
Δυνατό παραμύθι όμως χωρίς εικονογράφηση δεν γίνεται κατά τη γνώμη μου, γιατί η εικόνα με την εκφραστική της δύναμη επεκτείνει τα νοήματα και τις ιδέες μέχρι εκεί που δεν μπορεί να φτάσει ο λόγος και αυτό ακριβώς πετυχαίνει θαυμάσια η έμπειρη και βραβευμένη εικονογράφος κ. Ράνια Βαρβάκη.
Η εικονογράφηση της κ. Βαρβάκη εξυπηρετεί το λόγο, αλλά δεν υποτάσσεται σε αυτόν, γιατί τον παίρνει και τον ταξιδεύει εκεί που δεν μπορεί να φτάσει μόνος του.
Το εξώφυλλο του βιβλίου μας προϊδεάζει ενδεικτικά. Ενώ κοσμείται με τη φύση, δεσπόζει ένα τεράστιο ζευγάρι αθλητικά παπούτσια, που είναι προφανώς τα παπούτσια του Γίγαντα. Την παράταιρη αυτή σύνθεση την κάνει ταιριαστή αριστοτεχνικά το χέρι της εικονογράφου. Τα χρώματα απαλά και φιλικά κάνουν αρμονικό κοντράστ για να
αναδειχθούν τα αθλητικά παπούτσια, που μιλάνε με τις λεπτομέρειες τους. Τα κορδόνια, οι πτυχές και οι φθορές που αποτυπώνει η εικονογράφος παίζοντας με τα χρώματα και τις σκιές υποδηλώνουν πολυχρησιμοποιημένα και ταλαιπωρημένα παπούτσια και συμβολίζουν την προσπάθεια. Μέχρι και οι πέτρες κάτω από τα παπούτσια είναι μία λεπτομέρεια που συμβολίζει τη δυσκολία. Το μεγαλύτερο όμως και κυριότερο συμβολισμό τον πετυχαίνει η εικονογράφος αφαιρετικά με την απουσία του Γίγαντα. Τα παπούτσια του είναι μόνα και ελεύθερα συνιστώντας πρόκληση στον καθένα μας να τα φορέσει για να τρέξει μέχρι το δικό του μακρινό φεγγάρι.
Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο και στους συντελεστές του υγεία και δύναμη για να δημιουργούν.»
Τάκης Πετρόπουλος
Σύμβουλος του Δημάρχου Πατρέων, υπεύθυνος για τον Αθλητισμό
